Japon istihbaratının Balkanlar’daki faaliyetlerini biliyor musunuz?
Japonlar özellikle Balkan Savaşları’nı yakından takip etmişlerdir. Japonlar Osmanlı’yla mı yakından ilgileniyorlar diye düşünebilirsiniz. Elbette, Osmanlı gibi bir dünya Devleti’yle ilgileneceklerdir.
Özellikle 1905’te yenilgiye uğrattıkları Rusya asıl ilgi alanları içindedir. Rusya bağlantılı olarak Avrupa da ilgi alanlarına girmektedir. Osmanlı Devleti’nin 8 Ekim 1912-10 Ağustos 1913 arasında dört devletle savaşları hemen bütün Avrupa’ya doğrudan veya dolaylı içine çekmiştir.
Osmanlıların ancak 19. yüzyılda Japonya’yı keşfettiklerini söyleyebiliriz. Doğrudan değil; Batı kaynaklarından Japonya’yla ilgilenilmeye başlanmıştı.
Ertuğrul Firkateyni faciası her seferinde hatırlanır. II. Abdülhamit zamanında Ertuğrul Firkateyni, 14 Temmuz 1889 yılında İstanbul’dan yola çıkmış, 4 Haziran 1890 yılında Japonya’ya varmış ve kendisine verilen vazifeyi çok zor şartlarda yerine getirmiş, dönüş yolundayken Büyük Okyanus’ta batmıştı. Kazada 526 kişi hayatını kaybetmiş, 96 kişi yaralı kurtulmuştu.
Bu yolculuğun gayesi Japon İmparatoru'nun Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid’e gönderdiği nişana ve diğer ziyaretlere karşılık verilmesi ve bunun için de Bahriye Mektebi’ndeki öğrencilerin eğitimleri için Ertuğrul'un bir “okul gemisi” sıfatıyla gönderilmesi gösterilmekle beraber Batı’yla git-gel ilişkilere karşı Japonya ile samimî ilişki kurma asıl maksattı.
***
Balkanlar’da Japonların ne işi var? Bu sorunun cevabını Uğur Altın’ın “Japon İhtihbaratı - Japonya’nın Balkan Savaşları’ndaki İstihbarat Faaliyetleri ve Japon Dış Politikası’na Etkileri” kitabında buluyoruz. (Japon Yayınları, 269 s.)
Eser Uğur Altın’ın doktora tezi.
Uğur Altın “Japon İstihbaratı”nın “Ön Söz”ünde kitabının amacını şöyle açıklıyor:
“Bu kitabın amacı Japonya Genelkurmay Başkanlığının Balkan Savaşları'ndaki istihbarat toplama faaliyetleri ile Avrupa Büyük Güçlerinin dış politikası analizine ışık tutarak Japonya'nın Birinci Dünya Savaşı Dönemi'ndeki dış politikasına ve politika üretim sürecine nasıl katkı sağladığını açıklığa kavuşturmaktır.”
“İçindekiler”de Balkanlarla ilgili ara başlıklara bakacağız:
I. Bölüm: Genelkurmay Başkanlığının İstihbarat Ağı ve Balkanlara Yayılma / İstihbarat Ağının Kapsamı ve Genişletilmesi / Genelkurmay Başkanlığında Savaş Öncesi Balkan Algısı
II. Bölüm: Balkan Savaşlarında Japonya Genelkurmay Başkanlığının İstihbarat Faaliyetleri / Genelkurmay Başkanlığının İstihbarat Ağı ve Balkan Yarımadası / Osmanlı Devleti'ne Sevk Edilen Askeri Ataşelerin Saha Ziyaretleri / Balkan Savaşı Öncesi İstihbarat Faaliyetleri: Trablusgarp Savaşı /Avrupa İlişkilerinin Bir Analizi: Pan-Slavizm ve Pan-Cermenizm / Balkan Savaşında Bilgi Toplama Sistemi / Raporlarda Avrupa Göç Dengesinin Çöküşü: Panslavizm ve Pan-Cermenizm / Avrupalı Güçlerin Dış Politikalarının Bir Analizi: İkinci Balkan Savaşı / İkinci Balkan Savaşı ve Avrupa Diplomasisinin Analizi / Genelkurmay Başkanlığının İstihbarat Faaliyetlerinin Özellikleri
Uğur Altın kitabının “Ön Söz”ünde Balkan savaşlarının dünya düzenine etkisi üzerinde de durur:
“Balkan Savaşları, XX. yüzyılın başlarında Balkan Devletleri ile Osmanlı Devleti'ni ateş çemberine alan kısa süreli bir savaş olmasına rağmen, dünya düzenine olan etkisi oldukça büyüktür. Almanya ve İngiltere’nin başını çektiği Büyük Güçlerin, Balkan Savaşlarının arka sahnesinde ne tür girişimlerde bulunup nasıl bir tutum geliştirdikleri ile ilgili birçok araştırma bulunmaktadır. Fakat, Balkan Savaşlarının Japon-Rus Savaşı’ndaki zaferle Büyük Güçlerden sayılan Japonya’da nasıl yankı uyandırdığı, Birinci Dünya Savaşı’nda Japon dış politikasını nasıl etkilediği veya etkilemediği konusunda bir çalışma bulunmamaktadır.”
Balkan Savaşları’nın Japonya’da nasıl yankı uyandırdığını ilk Uğur Altın ele almıştır. Üç bin sayfadan fazla askerî ataşe raporunu incelemiş, Japonya'nın Balkan Savaşları’nda elde ettiği istihbaratın ülkenin dış politikasını oluşturmasındaki etkisi üzerinde durmuştur.
Uğur Altın’ın “Japon İhtihbaratı - Japonya’nın Balkan Savaşları’ndaki İstihbarat Faaliyetleri ve Japon Dış Politikası’na Etkileri” eseri bize yeni bir dünya açıyor.
Okumak lâzım.