4 Mart Kudüs Fatihi Selahaddin Eyyûbi'nin ölüm yıldönümü...
Türk tarihinin mümtaz şahsiyetlerinden biri olan Selahaddin Eyyûbi'yi vefatının 831. yıldönümünde sevgi, saygı, minnet ve rahmetle anıyoruz.
Bu anmayla birlikte, Selahaddin Eyyûbi'nin kimliği ile kişiliğinin ve de Eyyûbi Devleti'nin daha iyi tanınması ve tanıtılmasının da faydalı olacağına inanıyorum.
SELAHADDİN EYYÛBİ (Tikrit 1138 - 04.03.1193 Şam)
Selahaddin Eyyûbi 1138’de Irak/ Tikrit’te doğdu.
Ailesi, Türk boylarından Sakalar’ın (İskitler’in) Güney Azerbaycan bölgesine (Kur- Aras bölgesine) yerleşmiş bir boyu olan Ravadlı boyundandır.
Babası Ravadlı Şazioğlu (Şadioglu) Necmeddin Eyyûb’dür. Necmeddin Eyyûb, Selçukluların Musul Halep Atabeyleri (Zengi Türk Devleti’nin Beyleri) İmadeddin Zengi’nin, sonra da oğlu Nureddin Zengi’nin, Tikrit ve Dımaşk (Şam) Valiliği görevlerinde bulundu.
Annesi Sit Hatun, Selçuklu asilzadelerinden ‘Harim Emiri’ olan Tokuş’un kızkardeşidir.
Selahaddin Eyyûbi’nin, Turanşah, Tuğtekin (Tuğrultekin), Böri (Bozkurt), Şahinşah ve Melik Adil ismiyle 5 kardeşi daha bulunuyordu.
Eşi İsmet Âmine Hatun, Şam Atabeyleri’nin (Tuğteginliler/Böriler’in) Dımaşk Emiri (Şam Valisi) Müineddin Üner’in kızıdır.
Selahaddin Eyyûbi’nin oğullarının ikisinin ismi, “ Turanşah’ ve ‘Melikşah’tır.
Selçukluların Erbil Atabeyi/Beytiginliler Türk Devleti’nin beyi olan Muzafferiddin Gökbörü, Selahaddin Eyyûbi’nin eniştesi idi. Atsız, Arslan Han, Kılıç Arslan, Karakuş isimlerinde yeğenleri vardı.
Selahaddin Eyyûbi, 1169’da Zengi Türk devletinin Beyi Nureddin Zengi’nin Mısır Valisi olarak görev yaptı. Sonra da, 1174’te Mısır ve Suriye merkez olmak üzere Eyyûbiler Devleti’ni kurdu. Ardından da Hicaz, Filistin, Irak ve Güneydoğu Anadolu’ya hâkim oldu.
Selahaddin Eyyûbi, 1187’de Haçlı Ordusu’nu Hıttin’de yenerek Kudüs’ü fethetti.
Haçlılar, tekrar Kudüs’ü ele geçirmek için 1190’da yeni bir Haçlı Seferi yaptılar. Selahaddin Eyyûbi, İngiltere kralı Rişard, Fransa kralı Filip Ogüst ve Alman İmparatoru Frederik Barbarossa’nın oluşturduğu bu III.Haçlı Ordusuyla savaşarak onları geri püskürttü. Kudüs’ü teslim etmedi.
Selahaddin Eyyûbi, bu savaşın ardından Başkent Şam’a çekildi. 4 Mart 1193’te Şam’da vefat etti ve oraya defnedildi.
Mısır, Suriye ve Hicaz halkı çoğunlukla Arap olup Arapça konuşurken Eyyûbi devletinin dili Türkçe idi. Türkçe, Arapça ve Farsça konuşmayı bilen Selahaddin Eyyûbi’nin sarayında Türkçe konuşuluyor, sanat ve edebiyatta Türk gelenekleri ve motifleri kullanılıyordu.
O dönemde yaşamış şairlerin şiirlerinde Selahaddin Eyyûbi’nin ve ordusunun Türk olduğu, onlarla İslam’ın güçlü ve saygın hale geldiği anlatılır.
Bütün tarihî kaynaklarda Eyyûbi devleti için Arapça “ed-Devletü’l-etrâk” (Türklerin Devleti) tabiri kullanılmaktadır.
Arap şairi Sena İbin el-Mülk’ün, Halep’in zaptı vesilesiyle Selahaddin Eyyûbi’ye sunduğu kaside;
“Arap milleti Türkler’in devletiyle yükseldi,
Ehli Sâlib’in davası Eyyûboğlu tarafından perişan edildi”
mısralarıyla başlamaktadır.
İbni Haldun, Mukaddime’sinde “Eyyûbiler ve Memlûkler devletinin ‘Türk Devleti’ olduğunu” yazmaktadır.
Tarihçi İbni Attar. “Fatımîler’den sonra Mısır’da saltanatın Türklerin (Eyyûbiler’in) eline geçtiğini” ifade etmektedir.
Selahaddin Eyyûbi, Türk devletleri olan Avrupa Hun Devleti’nin ve Selçuklular’ın kullandığı ‘Kartal Arması’nı devlet sembolü olarak kullanırdı.
Kısacası, Mehmet Akif Ersoy’un “Şarkın en sevgili sultanı” olarak ifade ettiği Selahaddin Eyyûbi, Türk-İslâm tarihinin en değerli kahramanlarından biridir.
Edip TEKKOL
