Her toplum, büyük bir travmaya maruz kalmamışsa, çoğunluk itibarıyla "normal" dediğimiz insanlardan oluşur.
Yine her toplumda, çoğunluktaki normal insanlardan ziyade, azınlıktaki aşırı uçların/fanatiklerin sesleri daha fazla duyulur.
Özellikle sosyal medya fanatikler için müthiş bir imkan oldu. Günlerdir, az sayıdaki fanatiğin sivri çıkışlarını konuşur hale geldik.
Daha çok dikkat çeken bu fanatik azınlıklara barak da sanki toplumun çoğunluğunun bu fanatiklerden oluştuğu yanılgısına kapılıyoruz.
Peki kim bu fanatikler? Hangi toplumsal koşullarda yetişirler? İşte kısa bir değerlendirme:
-Genellikle fanatik bireyler, kimlik arayışı içinde olan ve kendilerine bir yön vermek isteyen kişilerdir. Fanatikler çoğunlukla sosyal kimliklerini belirli bir grup üzerinden tanımlarlar. Bu kimliklerine gösterdikleri aşırı bağlılık, diğer grupları 'öteki' olarak kodlamalarına ve kendilerini daha üstün görmelerine yol açabilir.
-Fanatikler, belirsizlikten korkarlar. Yüksek düzeyde belirsizlik ve kontrol ihtiyacı hisseden bireyler, daha net ve kesin görüşlere sahip gruplara yönelirler.
-Fanatiklerin, bağlı oldukları kimliklere yönelik eleştirel düşünme becerileri gelişmemiştir.
-Fanatikler, kendilerine ve inandıkları şeye övgü dolu bir bakış açısıyla yaklaşırken, karşıt görüşte olanları şeytanlaştırırlar.
-Fanatikler, genellikle farklı düşüncelere tahammül edemezler.
-Aşırı bağlılık genellikle sosyal izolasyona yol açabilir, çünkü fanatikler, zamanlarını ve enerjilerini yalnızca belirli bir grup veya fikirle ilgilenmek için kullanabilirler.
-Narsisizm, mükemmeliyetçilik gibi kişilik özellikleri fanatizmi tetikleyebilir.
-Özsaygı, aidiyet, anlam arayışı gibi psikolojik ihtiyaçlar fanatizmin artmasında rol oynar.
-Aşırı koruyucu veya otoriter aile yapısı, fanatik görüşlerin oluşmasına zemin hazırlayabilir.
-Düşük eğitim seviyesi, bireyleri daha dogmatik ve fanatik görüşlere yatkın kılabilir. Ancak iyi eğitimliler arasından çıkmayacağı anlamına da gelmez.
-Fanatik gruplar, şiddeti meşrulaştırabilir ve radikal eylemlere yol açabilir.
-Bourdieu'nun ifadesiyle fanatik gruplar, kendilerine özgü bir kültürel sermaye biriktirebilir ve bu sermayeyi diğer gruplar üzerinde simgesel şiddet uygulamak için kullanabilirler.
Bakılabilecek kaynaklar
-Hughes, Matthew Fanaticism and conflict in the modern age / Matthew Hughes and Gaynor Johnson
-Erikson, E. H. (1956). Childhood and Society. New York: Norton
-Crenshaw, M. (1981). "The Causes of Terrorism," Comparative Politics.
-Bourdieu, P. (1986). "The Forms of Capital.
Prof. Dr. Veysel Bozkurt